Kazimierz Młodzianowski, żył krótko, ale jego życie obfitowało w wiele ważnych momentów. Był świadkiem i brał udział w wydarzeniach, które kreowały historię II Rzeczypospolitej. Urodził się 28 lipca 1880 roku w Woli Soleckiej w powiecie iłżeckim w rodzinie szlacheckiej herbu Dąbrowa. Był bratankiem powstańca styczniowego Feliksa Stanisława Młodzianowskiego adiutanta gen. Mariana Langiewicza. Wychowywał się w rodzinnym Boisku, wsi położnej w gminie Solec nad Wisłą.
Kształcenie rozpoczął w siedmioklasowej Szkole Tekstylno-Przemysłowej w Łodzi, którą ukończył w 1906 roku. Obowiązkową jednoroczną służbę wojskową odbył w armii rosyjskiej, uzyskując stopień chorążego. Studiował w latach 1909-1913. Na krótko podjął studia na Wydziale Agronomii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, którą ukończył z medalem.
4 sierpnia 1914 roku wstąpił do 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Był adiutantem pułku a następnie dowódcą 12 kompanii (1916-1917). Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku został internowany w Beniaminowie. W 1918 roku walczył w składzie 5 pułku piechoty w stopniu porucznika. W Legionach wykazywał się wielką odwagą i charyzmą. W nocy z 23 na 24 listopada 1914 roku odznaczył się męstwem w ataku na rosyjski szwadron ułanów stacjonujący we wsi Czyżówki. 22 maja 1915 roku w boju o lasek Kozinkowski pod Konarami, jako jeden z pierwszych wtargnął na pozycje wroga, dając całemu pułkowi przykład męstwa. Za czyn ten został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
W marcu 1919 roku został wyznaczony przez Ministra Spraw Wewnętrznych do organizacji Policji. Problem powołania jednolitego organu państwowego do nadzorowania przestrzegania porządku publicznego powstał wraz z odrodzeniem się Państwa Polskiego w 1918 roku. 5 grudnia 1918 roku wydany został Dekret o organizacji Milicji Ludowej (nazwa ta była częścią szerszego procesu, który miał wywołać społeczne przekonanie o „bliskim ludowi” charakterze ówczesnych władz, co miało osłabić poparcie społeczne dla bolszewików).
9 stycznia 1919 roku dekretem utworzono Policję Komunalną. Miała ona wykonywać podobne funkcje jak Milicja Ludowa, tyle że na terenie miasta. Organizacje te były zrębem przyszłej Policji Państwowej. Na stanowisko Komendanta Głównego tych organizacji powołany został Kazimierz Młodzianowski. Od 10 października 1919 roku mianowany został komendantem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. W czasie wojny bolszewickiej odkomenderowany został na front, jako kwatermistrz w dowództwie 1 Armii. Następnie odkomenderowany został do Sztabu Frontu Południowego, gdzie przygotowywał obronę Kowla i Łucka, za co otrzymał pochwały.
10 października 1920 roku powrócił na stanowisko komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty, które pełnił w stopniu pułkownika (mianowany z dniem 31 marca 1924 r.) do dnia 9 października 1924 roku. Od października 1924 roku przeniesiony został w stan spoczynku w stopniu tytularnego generała brygady (mianowany z dniem 4 października 1924 r.). W dniu 24 października 1924 roku mianowany został Wojewodą Poleskim.
Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej tereny Polesia wyraźne odstawały pod względem cywilizacyjnym od innych obszarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Polesie, głównie ze względu na strukturę ludnościową (słaba świadomość narodowa), pozostawało na marginesie polskich koncepcji politycznych. Władze polskie zakładały, że obszar Wołynia, a zwłaszcza Polesia uda się stosunkowo szybko, dzięki umiejętnie prowadzonej polityce, pozyskać dla polskiej racji stanu, a docelowo zasymilować z resztą ziem państwa polskiego.
W lutym 1923 roku ówczesny Wojewoda Poleski Stanisław Downarowicz przygotował program polityki państwa polskiego na Polesiu zatytułowany „Zarys programu zadań i prac państwowych na Polesiu”. Według założenia Downarowicza, Polesie winno było stać się na ziemiach wschodnich polskim korytarzem, zaś miejscową społeczność należało w maksymalny sposób odseparować od wpływów białoruskich i ukraińskich. Podjęte zostały szerokie działania władz lokalnych począwszy od rozwoju oświaty, wspierania osadnictwa po rozwój gospodarczy.
Bliski sposobowi myślenia Downarowicza był jego następca Kazimierz Młodzianowski, który wyraz swoich planów dał m.in. w przygotowanych po 1926 roku całościowych założeniach polityki narodowościowej sanacji. Zgodnie z przyjętymi koncepcjami, większy nacisk miał być położony na zaspokojenie dążeń gospodarczych i kulturalnych.
Spis powszechny z 1921 roku wykazał, że w Polsce analfabetów w tym czasie było 33 procent ogółu obywateli polskich. Największy odsetek analfabetów był w byłym zaborze rosyjskim. W Województwie Poleskim analfabetami było aż 71 procent ogółu społeczeństwa. Kazimierz Młodzianowski zdawał sobie sprawę, że szerzenie kultury i oświaty jest priorytetem na tych ziemiach. Do pracy „u podstaw” miała być wykorzystana cała inteligencja. Dużą rolę upatrywał tu dla służb mundurowych, w tym dla Policji Państwowej. Po 10 latach – jak wykazywały statystyki – analfabetyzm w Polsce spadł do 23,1 procent, zaś w Województwie Poleskim do 49,7 procent.
Kazimierz Młodzianowski nie uczestniczył w przewrocie majowym (12-15 maja 1926 r.), gdyż w tym czasie, jako Wojewoda Poleski przebywał w swoim urzędzie w Brześciu nad Bugiem. Po przewrocie misję tworzenia rządu powierzono Kazimierzowi Bartlowi, zaś tekę ministra spraw wewnętrznych Kazimierzowi Młodzianowskiemu (15 maja 1926 r.).
W pierwszych tygodniach urzędowania gen. Młodzianowski koncentrował się na uspokojeniu wzburzonych nastrojów społecznych. Temu celowi służyła konferencja prasowa zorganizowana przez niego już 19 maja 1926 roku. Wówczas negował tezę o powstającej dyktaturze. Mówił: „Dyktatura mogłaby powstać chyba tylko tam, gdzie byłby człowiek, który może i chce być dyktatorem. W Polsce nie ma dzisiaj takiego człowieka, więc dyktatury nie będzie. Nie należy więc o tym myśleć. Trzeba się raczej zająć przygotowaniem dalszego etapu rozwoju naszego młodego państwa”.
Kazimierz Młodzianowski został odwołany ze stanowiska Ministra Spraw Wewnętrznych z dniem 2 października 1926 roku. U podstaw tej decyzji legły różnice między nim a sferami konserwatywnymi w wizji polityki mniejszościowej i rolnej. Z dniem 12 października 1926 roku Młodzianowski obejmuje urząd Wojewody Pomorskiego. W ostatnich latach swojego życia był aktywnym propagatorem budowy portu w Gdyni.
Pomimo pełnienia wielu ważnych stanowisk państwowych, jak też walcząc w obronie Ojczyny nie zrezygnował z działalności artystycznej. Malował, propagował sztukę, przyjaźnił się ze Stefanem Żeromskim. Zimą z 1915 na 1916 rok, stacjonując w Karasinie na Wołyniu wraz z pułkiem I Brygady Legionów Polskich, zaprojektował rękojeść szabli bojowej oficerów piechoty (dla oficerów wszystkich broni oprócz artylerii, kawalerii i taborów). Szabla ta (wz. 1917) była obwiązującą przez całe dwudziestolecie międzywojenne.
W 1926 roku Młodzianowski był współzałożycielem Spółdzielni Artystów Plastyków „Ład”. Dla „Ładu”, którego wytwory stały się w dwudziestoleciu międzywojennym szkołą gustu, projektował estetyzujące kilimy (tkaniny dekoracyjne).
Kazimierz Młodzianowski zmarł nagle dnia 4 lipca 1928 roku w wieku 48 lat podczas pobytu w Krynicy. Pochowany został na warszawskich Powązkach. Oprócz wspomnianego Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari odznaczony został: Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Legią Honorową. Jego imieniem w 2007 roku nazwano jedna z ulic w Gdyni.
Wojciech Stanisław Kobylarz (Terespol)
Powiązane artykuły:
