Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego został zbudowany w 1856 roku z cegły w stylu klasycystycznym według projektu architekta J. Fardona.
kościół i cmentarz
Była to pierwsza świątynia wzniesiona w mieście Brześć Litewski po jego przeniesieniu o półtorej wiorsty na wschód od
polskiego w Brześciu Litewskim»
budowanej na jego miejscu twierdzy. Najpierw były to obrzeża nowego miasta. Kościół zbudowano w jego zachodniej części. Życie parafii było spokojne i niezakłócone. Wierni przygotowywali się do obchodów sześćdziesięciolecia świątyni, ale wszystko zmieniło się wraz z początkiem wojny. W sierpniu 1915 roku do porzuconego i spalonego przez wycofujące się wojsko rosyjskie miasta i twierdzy wkroczyły wojska niemieckie i austro-węgierskie. W ciągu trzech lat w mieście panowała nowa władza.
Czy wtedy w kościele odbywały się msze, nie wiadomo, ale na pewno kościół często pojawiał się na zdjęciach z tamtego okresu.
Największe zainteresowanie wzbudzają zdjęcia, na których widaćkrzyże nagrobkowe na miejscu pochówku wojskowych. Rzecz w tym, że po tym, jak front przeszedł przez miasto i odsunął się dalej na wschód, tutaj rozmieszczono szpitale armii niemieckiej, gdzie z miejsc działań wojskowych kierowano rannych żołnierzy i oficerów. Wielu z nich umierało w skutek odniesionych obrażeń i chorób. Władze okupacyjne wyznaczyły na miejsce pochówku dziedziniec kościoła. Być może podobne pochówki odbywały się i w innych miejscach na terenie miasta, ale przyjrzyjmy się temu cmentarzowi. Teren dziedzińca był wtedy kilka razy większy niż teraz. nie sposób się dowiedzieć, ilu ludzi pogrzebano tutaj, ale zdjęcia wskazują, że chodzi o kilkadziesiąt grobów. Pochówki odbywały się w ciągu trzech lat (do roku 1918). 9 lutego 1919 roku wojska cesarskie wycofały się z miasta.
Trudno powiedzieć, kiedy zniknęły krzyże i nagrobki z tego cmentarza. Nie sposób odpowiedzieć na pytanie, czy została przeprowadzona ekshumacja zwłok i ponowny pochówek w innym miejscu. Najprawdopodobniej zniszczono tylko krzyże i nagrobki, a zwłoki zaś albo pozostają nadal w ziemi albo zostały zniszczone podczas budowy w tym miejscu budynków mieszkalnych w latach 50. XX stulecia.
Tak czy inaczej Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego jest świadkiem tragicznych wydarzeń okresu pierwszej wojny światowej.
Iwan Czajczyc
Tłumaczenie red.
Powiązane artykuły:
