Niedawno została wydana książka autorstwa Aleksandra Iljina pt. „Podaruję Ci Osowiecki kalendarz”. To druga pozycja edytorska , która ujrzała światło dzienne po śmierci autora. Pierwsza książka – „Polescy Skirmunty w dokumentach archiwalnych” – została wydana w 2021 roku. Aleksander Iljin (1956–2020) był jednym z największych badaczy Brzesko-Pińskiego Polesia. Z wykształcenia matematyk, doktor nauk fizyczno-matematycznych, specjalista w zakresie analizy matematycznej, z powołania regionalista i historyk. Przez wiele lat był redaktorem naczelnym naukowego czasopisma „Histaryczna brama: historia i kultura Polesia”, stałym autorem „Encyklopedii współczesnej Ukrainy”, współpracownikiem polskiego kwartalnika „Podlaski Kwartalnik Kulturalny” oraz naszego kwartalnika „Echa Polesia”. W 2017 r. założył serię wydawniczą „Poleska Biblioteczka” w ramach „Histarycznej bramy”.
Przez ostatnie dekady życia historia stała się jego główną pasją. Zajmował się przede wszystkim dziejami i kulturą Białorusi i Ukrainy, interesowały go białorusko-ukraińskie relacje kulturowe i początki idei narodowych. Pisał o lokalnych wydarzeniach, postaciach politycznych, duchownych i szlachcie.
Obecne wydanie powstało na podstawie rękopisów Aleksandra Iljina – zostało opracowane, uzupełnione i zredagowane przez Alenę Ignatiuk, jego małżonkę, rodowitą mieszkankę Osowców, jest wyrazem głębokiego i szczerego uczucia Iljina wobec jego muzy – Aleny – i poświęcona została jej rodzinnym stronom. W książce zachowano oryginalny styl autora.
Narracja książki pełna jest unikalnych „historycznych perełek” – nazwisk, dat, zdarzeń. Iljin nie idealizuje historii – ukazuje ją z wielu stron, obiektywnie i realistycznie. Autor szczególnie interesował się życiem twórczej inteligencji: nauczycieli, duchownych, lekarzy, szlachty. Nic dziwnego, że w książce pojawiają się nazwiska tak znanych pisarzy jak Józef Ignacy Kraszewski czy Eliza Orzeszkowa. Iljin szczególną uwagę poświęcił wybitnym osobom związanym z majątkami w Worociewiczach, Belinie, Ludwinowie, Owziczach i innych wsiach. Przedstawił m.in.:
prawnika Siergieja Paleologa (1877–1933), astronomkę Nadieżdę Bobrińską (1865–1920), lekarza Floriana Orzeszkę (ok. 1835 – ok. 1902), pedagoga Maksima Olifera (1839 – ok. 1895), inżyniera kolejowego Bruno-Williama-Gustawa Klera (ur. 1863), rolników Bogusława i Gabrielę Zaleskich, malarkę Magdalenę Andrzejkowicz (ur. 1852). Nie są to suche biogramy – to przywrócone do życia postacie, którym Iljin oddaje osobisty hołd.
Książka zawiera też bogaty materiał o dziejach parafii Osowieckiej, Popińskiej, Lachowickiej, Biezdzieskiej.
Autor badał przede wszystkim momenty przełomowe – tzw. punkty bifurkacyjne – które decydowały o dalszym biegu wydarzeń. Szczególnie interesowały go „białe plamy” historii lokalnej. Jednym z tematów były powstania z XIX wieku – m.in. listopadowe (1830–1831), którego uczestników autor przeanalizował na podstawie listy 474 osób z archiwum w Grodnie. Książka ukazuje społeczne przeobrażenia od końca XVIII do połowy XX wieku: od upadku wpływów duchowieństwa i szlachty, przez awans społeczny chłopstwa, aż po kolektywizację i powstanie klubów wiejskich jako centrów życia kulturalnego – często już pozbawionego głębi i klasycyzmu.
W porównaniu z oficjalną publikacją „Pamięć. Rejon Drohiczyn” (wydaną w latach 90. XX w.), nowa książka Iljina wnosi wiele unikatowych informacji archiwalnych i odkryć.
Aleksander Iljin samodzielnie dotarł do materiałów z archiwów w Grodnie, Brześciu, Wilnie, Warszawie, Kijowie i Mińsku. Przebadał dokumenty dotyczące Osowców, Belina, Popiny, Winczy, Drohiczyna, Prużan, Pińska i Brześcia.
Dzięki jego pracy czytelnik może spojrzeć na historię tego regionu przez pryzmat żywych biografii, lokalnych dramatów i niebanalnych postaci.
Opr.red.
Powiązane artykuły:
