Książka autorstwa Mikołaja Rozanowa – „Powiat Prużański (Szkic historyczny)” wydana w roku 1935 nakładem drukarni Prużańskiego Powiatowego Związku Międzykomunalnego, jest obecnie pozycją mało znaną. Przy tym gdy chodzi o ilość zachowanych egzemplarzy, unikalną. Publikacja ta wówczas uznana za wnikliwe studium historyczne, została też w r. 1935 nagrodzona przez Polską Akademię Literatury, zaś z osobą samego Autora łączono nadzieje na jego dalszą, owocną pracę badawczą.
W cztery lata po wydaniu książki w roku 1939 wybuch II Wojny Światowej unicestwił wszystkie dotychczasowe plany i zamiary tamtego świata, który nagle przestał istnieć. Po wojnie, kiedy przewrotne konstelacje historii kazały nam opuścić strony rodzinne, ukorzeniać się w nowym miejscu, w innym już świecie i czasie, rozpoczęło się staranie o chronienie pamięci naszego Polesia, jego śladów, tradycji, historii, kultury. Czynili to również i Ci, którzy pozostali na miejscu dawnym, lecz oddzieleni już od nas granicą.
W miarę nawiązywanych kontaktów i podejmowanych działań, okazało się, że dla dokumentacji historycznej Polesia, jedną z podstawowych prac pozostaje nadal książka Mikołaja Rozanowa – „Powiat Prużański (Szkic historyczny)”. Warto bowiem nadmienić, że w pracy tej, powstałej przed 76-ciu laty, Autor oparł się na szeroko i wnikliwie przeprowadzonych badaniach źródłowych, dotyczących nie tylko faktografii historycznej, lecz także zagadnień socjologicznych. Badania obejmowały rozróżnienia grup etnicznych Polesia, zasiedlenia wsi, majątków i miast od XVI wieku do lat 1930, stan posiadania dóbr ziemskich przez określonych właścicieli i zmian własności.
Przy czym obok relacji opisowej Autor wprowadził, nowatorską wówczas metodę, danych statystycznych opracowanych w oparciu o dane procentowe i zestawienia tabelaryczne. Na końcu tekstu pod tytułem Dodatki (s.118-138) zamieszczony został aneks zawierający w całości przedrukowane akty przywilejów nadanych dla Prużany, Szereszewa, Rewiatycz z lat 1589, 1740, 1793, łącznie pięć aktów nadań. Są to obecnie dane bezcenne, gdyż większość tych dokumentów już nie istnieje.
Podjęta przez kwartalnik „Echa Polesia” inicjatywa prezentowania w każdym numerze, małych opracowań monograficznych poszczególnych miast i miejscowości o bogatej tradycji historycznej, stwarza okazję, aby książkę Mikołaja Rozanowa – „Powiat Prużański (Szkic historyczny)” wydać obecnie w formie reprintu i rozpowszechnić wśród krajanów poleskich w Polsce i za granicą.
Jedyni spadkobiercy praw autorskich po Ojcu Mikołaju Rozanow – córka mgr Historii Sztuki, Literat – Zofia Rozanow, syn mgr inżynier – Sławomir Rozanow, wyrazili zgodę na reprint oraz udostępnienie dla wykonania reprintu z własnego oryginału egzemplarza książki.
Mikołaj Rozanow należał do tego pokolenia ludzi, których dorosłe, aktywne życie kształtowało się i przebiegało pomiędzy dwoma wojnami światowymi lat 1914-1918 i 1939-1945. Urodzony w Petersburgu w 1898 r. kształcił się w latach 1908-1915 w Korpusie Kadetów, a następnie w Wyższej Wojskowej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu. W wieku lat 18 w 1816 r. został powołany do wojska w Gwardyjskim Pułku Saperów. W marcu 1918 r. przedostał się do Wilna, należał do Samoobrony Wileńskiej, był adiutantem płk. Jerzego Dąbrowskiego, a następnie od 1919 roku wstąpił do 13. pułku ułanów. W listopadzie tegoż roku brał udział w odbiciu Prużany z rąk bolszewików.
Wówczas poznał doktora Augustyna Pacewicza wraz z całą rodziną, z którego córką Pauliną pobrali się w roku 1924. Mieszkając w Prużanie pracował jako urzędnik w Starostwie i w Sejmiku Powiatowym. Jako oficer rezerwy w roku 1939 został 27 sierpnia zmobilizowany i przydzielony do dowództwa fortyfikacji w Baranowiczach.
W trakcie działań wojennych w roku 1940 poprzez Litwę i Szwecję dostał się do Francji i Armii Polskiej, później był w Dywizji Warszawskiej, jako adiutant gen. Tadeusza Kossakowskiego. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii z I Korpusem Polskim, gdzie w Szkocji stacjonował w Edynburgu. Od roku 1942 przebywał z II Korpusem Polskim w Iraku i Palestynie. W roku 1943 w stopniu kapitana uczestniczył w kampanii włoskiej.
W 1946 roku wraz z Wojskiem Polskim powrócił do Wielkiej Brytanii, zgodnie z uprawnieniami dla polskich kombatantów w latach 1947-1948/9 ukończył anglistykę na Uniwersytecie w Cambridge. Do Polski powrócił w 1949 r., zamieszkał w Częstochowie, gdzie po wojnie osiadła Jego Rodzina. Pracował jako inżynier budowlany w Zjednoczeniu Budownictwa Mieszkaniowego, równocześnie prowadził naukę języka angielskiego. Należał do inicjatorów utworzenia pierwszej Częstochowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Zmarł 31 grudnia 1977 roku w Częstochowie, został pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Kule.
Opracowali: Zofia Rozanow, Sławomir Rozanow
Pobierz książkę „Powiat Prużański” w formacie pdf
Powiązane artykuły:
