Zbliża się 120 lecie urodzin Piotra Olewińskiego jednego z najwybitniejszych postaci polskiego harcerstwa okresu międzywojennego. Warto jest przybliżyć postać oraz ruch harcerski, który wychowywał młodzież w duchu patriotycznym.
Piotr Olewiński urodził się 13 stycznia 1895 roku, w Kołbach k. Pińska, jako syn Józefa i Józefy ze Świerzyńskich, właścicieli majątku ziemskiego. Grzegorz Rąkowski w książce „Czar Polesia” pisał, że wieś założona została przez Tatarów. Jeszcze za króla Augusta II Sasa wszyscy mieszkańcy wsi nosili nazwisko Kołb. Do czasów obecnych najstarszą pamiątką zachowaną we wsi jest ośmioboczna kapliczka z początku XIX wieku.
Pierwszą „poważną” szkołą Olewińskiego byłą Szkoła Realna Stowarzyszenia Techników im. Stanisława Staszica w Warszawie. W tym czasie (1911 r.) jest członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej szkół średnich „Pet”. Bierze również udział w tworzeniu na terenie swojej szkoły pierwszej drużyny skautowej. Jest zastępowym i pierwszy pomocnikiem drużynowego. Bierze również udział w pracach tajnej komisji Porozumiewawczej, związanej z organizacją skautingu i nawiązaniu współpracy z Naczelnictwem Skautowym we Lwowie. Efektem tych prac jest utworzenie Naczelnej Komendy Skautowej w Kongresówce. W szkole Staszica powstaje Drużyna Skautowa im. Zawiszy Czarnego. W 1913 roku Olewiński bierze udział, jako zastępowy w pierwszym konspiracyjnym obozie skautowym w Polsce zorganizowanym w majątku jego rodziców w Kołbach. W tym samym roku po odbytym kursie instruktorskim w Naczelnej Komendzie Skautowej w Warszawie zostaje drużynowym w szkole Chrzanowskiego w Warszawie (Drużyna im. Tadeusza Reytana).
Twórcą skautingu był brytyjski generał Robert Baden-Powell. Na początku (ok.1908 r.) chodziło jedynie o wyrwanie młodych chłopców z zadymionych, uprzemysłowionych miast i zetknięcie ich z przyrodą, a przez to uzdrowienie psychiczne i moralne. Wkrótce Baden-Powell zorientował się, że „skauting” to także sposób na wychowanie odpowiedzialnych, patriotycznych obywateli niekonwencjonalnych metod szkolenia żołnierzy. Skauting szybko dotarł do Polski, gdzie trafił na bardzo podatny grunt. W 1910 r. na I Ogólnym Zjeździe Młodzieży Niepodległościowej Zarzewiackiej została podjęta uchwała o przyjęciu skautingu angielskiego, jako podstawy do pracy w Oddziałach Ćwiczebnych. Skauting polski (ruch harcerski) czerpiąc wzory z angielskiego, od początku nastawiony był jednak na wzbudzanie uczuć niepodległościowych. Wszystkie czynności i ćwiczenia służyły temu celowi. Pojawiło się wiele zapożyczeń z wojska, bo też w istocie rzeczy organizacje skautingowe były często „małym wojskiem”. Ważny był przy tym model wychowania młodego człowieka: musztra, dyscyplina i posłuszeństwo stanowiły pożądane metody wychowawcze. Oprócz zabaw i ćwiczeń, harcerstwo brało na siebie role wychowawcze, stąd mówiono o wychowankach i wychowawcach. Raz w tygodniu każdy zastęp odbywał w izbie harcerskiej gawędę, czyli pogadankę na tematy historyczne i patriotyczne. Rozpoczynała ją modlitwa, bo harcerstwo, choć było organizacją świecką, przesiąknięte było ideałami chrześcijańskimi. Szczególnym rodzajem wtajemniczenia stało się nadawanie członkom zastępów pseudonimów, które często pochodziły od bohaterów książek Sienkiewicza, Mickiewicza czy Kraszewskiego. Przed wybuchem I wojny światowej skauting polski liczył juz ok. 20 tysięcy członków.
Po wybuchu I wojny światowej Olewiński staje się członkiem tajnej Wolnej Szkoły Wojskowej przygotowującej kandydatów do Legionów Polskich. W sierpniu 1915 roku wstępuje do Warszawskiego Batalionu Polskiej Organizacji Wojskowej, z którym wyrusza na front wschodni. Pod Włodawą batalion łączy się z I Brygadą Legionów Piłsudskiego. Następnie w stopniu sierżanta trafia do 5 Pułku Legionów w Brześciu nad Bugiem. W marcu 1916 roku Piłsudski zwalnia Olewińskiego z pułku, aby ten budował i scalał ruch harcerski. W grudniu 1916 roku zostaje Komendantem I Okręgu Stołecznego Związku Harcerstwa Polskiego. W 1917 roku zostaje kierownikiem Wydziału Prowincjonalnego Głównej Kwatery w Warszawie. Jego praca polega na wspieraniu drużyn spoza Warszawy, działających w miastach i miasteczkach od Łodzi po Białystok i wprzęgnięciu ich w jednolite ramy organizacyjne. Jako legionista odmawia złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu i zostaje internowany w Szczypiornie. Latem 1918 roku powraca z internowania do Warszawy. Na Zjeździe Zjednoczeniowym całego polskiego harcerstwa w jeden Związek Harcerstwa Polskiego w dniach 1-2 listopada 1918 roku zostaje wybrany do Naczelnej Rady Harcerskiej. W lipcu 1919 roku NRH powołuje do życia Naczelnictwo ZHP. Piotr Olewiński zostaje wybrany w skład pierwszego Naczelnictwa i pełni w nim odpowiedzialną funkcję skarbnika ZHP. Latem 1920 roku obliczu zagrożenia świeżo odzyskanej niepodległości ze strony Rosji Bolszewickiej, formuje się armia ochotnicza. Ważną rolę odgrywają w niej harcerze, którzy zgłaszają się zwartymi oddziałami do wojska. Spośród nich zostają uformowane 201, 205 i 236 ochotnicze pułki piechoty zwane Pułkami Harcerskimi. Harcerze otrzymują przywilej noszenia Krzyża Harcerskiego na mundurze. Piotr Olewiński zostaje dowódcą 10 kompanii 201 Pułku Piechoty. W bitwie pod wsią Pęchratka koło Ostrowi Mazowieckiej jego oddział wpada w sowiecką zasadzkę. Piotr zostaje dwukrotnie ranny. Pomimo to udaje się mu wyprowadzić oddział z zasadzki. Po wojnie, już, jako porucznik, zostaje zwolniony do rezerwy. W 1927 roku, w uznaniu zasług, zostaje mianowany Harcmistrzem Rzeczypospolitej. W całej dotychczasowej historii harcerstwa godnością tą zostało wyróżnionych tylko jedenastu instruktorów i instruktorek ZHP. Wzory mundurów i oznaczeń harcerze czerpali z Harców młodzieży polskiej. Oprócz tego, każda prawie drużyna posługiwała się własnymi prawami i zwyczajami. 
Każdy harcerz musiał się wykazać odpowiednim zachowaniem w szkole i w domu. Skrupulatnie przestrzegano prawa harcerskiego ujętego zwięźle w dziesięciu punktach:
Prawo Harcerskie
- Harcerz służy Bogu i Polsce i sumiennie spełnia swoje obowiązki.
- Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy.
- Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim.
- Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza.
- Harcerz postępuje po rycersku.
- Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać.
- Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym.
- Harcerz jest zawsze pogodny.
- Harcerz jest oszczędny i ofiarny.
- Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych.
Przystąpienie do harcerstwa rozpoczynało się uroczystym przyrzeczeniem, składanym na ręce drużynowego lub inspektora drużynowego. Rota przyrzeczenia brzmiała następująco:
Przyrzekam uczynić wszystko to, co jest w mojej mocy:
by zawsze spełnić swój obowiązek względem Boga i Ojczyzny,
nieść chętną pomoc bliźnim w każdej chwili,
być posłusznym prawu skautowemu
Piotr Olewiński udziela się również w działalności państwowej. W 1928 został wybrany posłem na Sejm RP. Pełnił różne funkcje poselskie, m.in. był sekretarzem Komisji Reform Rolnych i członkiem Komisji Rolnej. W latach 1931–1934 pełnił funkcję prezydenta Pińska. W 1935 został wybrany senatorem RP. W Senacie zasiadał w Komisji Administracyjnej i Regulaminowej. Nadal też pełnił różnego rodzaju funkcje harcerskie, jako członek NRH i Komisji Kół Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość. W 1939 był przewodniczącym Zarządu Okręgu Warszawskiego ZHP. Niezależnie od tego był porucznikiem rezerwy w 83 Pułku Piechoty w Kobryniu.
W okresie okupacji niemieckiej pozostaje w kraju i uczestniczy w tajnej działalności Naczelnictwa ZHP współpracując z ks. J. Mauersbergerem. Po wojnie uczestniczy w pracach Komisji Historycznej NRH i Kręgu „Wigry” przy Głównej Kwaterze ZHP. Całe swoje życie poświęcił służbie Polsce. Był jedną z najwspanialszych postaci polskiego harcerstwa. Za swoje zasługi na polu walki i w służbie cywilnej został odznaczony Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości. Zmarł w Konstancinie dnia 10 kwietnia 1962 roku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Skolimowie.
Wojciech Stanisław Kobylarz
Powiązane artykuły:
