Według legendy Petryków został założony w X wieku przez księcia jaćwieskiego, który otrzymał tu na chrzcie imię Piotr, dlatego też i miasto zaczęło się tak nazywać.
W tym czasie znajdowało się na ziemiach Dregowiczów i Księstwa Turowskiego, które w IX wieku istniało jako oddzielne majątki miejscowych książąt. Pod rządami księcia Olega (IX – X w.) księstwo zostało przyłączone do posiadłości książąt kijowskich, gdzie znajdowało się w XI–XII wieku. Po śmierci Włodzimierza Monomacha (1125) i ciężkiej walce feudalnej ziemia ta zmienia kilku innych właścicieli (mińscy, kijowscy, halicko-wołyńscy), dopóki po rozpadzie księstwa Turowskiego pod koniec XV wieku obszar ten nie został przekazany przez wielkiego księcia Wielkiego Księstwa Litewskiego w posiadanie księcia słuckiego Olelkowicza.
Wtedy zaczyna się pisemna historia Petrykowa (pierwsza wzmianka o Petrykowie w źródłach pisanych pochodzi z 1523 roku, jako miasteczko w księstwie słuckim WKL, stanowiące własność Olelkowiczów – pl.wikipedia.org). W pierwszej połowie XVI wieku, według niektórych dokumentów, książę Jerzy Olelkowicz zbudował w Petrykowie na wysokim brzegu Prypeci drewniany zamek przed najazdami Tatarów, wokół którego powstało miasteczko. Zamek został zniszczony w 1535 roku przez wojska moskiewskie podczas wojny pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim z Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Kraj ten został dotknięty powstaniem Bohdana Chmielnickiego: od 1595 do 1596 roku Petryków dwukrotnie zajął oddział pod dowództwem S. Nalewajko. Działania wojenne spowodowały wiele zniszczeń w osadzie, m.in. po raz drugi w 1595 roku został zniszczony zamek.
Począwszy od XVII wieku, Petryków wraz z wieloma okolicznymi ziemiami do końca XIX wieku znalazł się w posiadaniu rodu Chodkiewiczów. Do wzrostu gospodarczego tamtych lat przyczynił się również przywilej wydany przez ostatniego króla Rzeczypospolitej Stanisława Augusta Poniatowskiego, umożliwiający dwa razy w roku organizowanie w Petrykowie jarmarków.
W 1793 roku, w wyniku drugiego podziału Rzeczypospolitej, Petrykowszczyzna została przyłączona do Imperium Rosyjskiego, stając się częścią ujezdu mozyrskiego. Do czasu wybuchu wojny z Napoleonem, która niewiele dotknęła ten kraj, w Petrykowie istniała już stacja pocztowa na drodze łączącej Mozyrz z Dawidgródkiem.
W XIX wieku Petryków, jak i większość poleskich miast i miasteczek odznaczał się wielonarodowym składem mieszkańców. Żyły tu w zgodzie i stanowiące większość Żydzi, i osadzone przez Chodkiewiczów Tatarzy, i Rusini-Staroobrzędowcy, i Poleszucy-Białorusini, i Polacy.
Dziś Petryków to małe miasteczko liczące około 10 tysięcy mieszkańców. Po licznych wojnach zachowało się w nim niewiele zabytków.
Dawniej Petryków był ważnym ośrodkiem religijnym w prawosławnej eparchii turowsko-pińskiej. Mieściła się w nim siedziba dekanatu, w XVI w. funkcjonowały cerkwie św. Mikołaja, Opieki Matki Bożej, a także Zmartwychwstania Pańskiego, natomiast w najbliższej okolicy miasta istniał ośrodek prawosławnego życia pustelniczego – Pustelnia Hoholicka.
Turyści mogą zapoznać się ze świątynią Wniebowstąpienia Pańskiego, zbudowaną w 1890 roku. W 1930 roku świątynia została zamknięta, a w 1940 roku zaczęto ją wykorzystywać jako magazyn soli. Wiosną 1941 roku zrobili tu wieżę wodną, przebito studnię artezyjską. W latach powojennych cerkiew została opuszczona, w latach 70-tych w cerkwi otwarto bar, a w latach 80-tych umieszczono kawiarnię „Lody”. W latach 1991-1999 odrestaurowano wnętrze i wygląd zewnętrzny cerkwi. W 1995 roku pojawił się nowy dwupoziomowy ikonostas. Rok później odnowiono kopułę. Na 110-lecie Cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego w 2000 roku odbyło się uroczyste nabożeństwo, które zakończyło się procesją i poświęceniem odrestaurowanej świątyni.
W mieście znajduje się jeszcze jedna świątynia – Cerkiew św. Mikołaja, położona na wysokim wzgórzu. Została zbudowana z darowizn parafian i kupców w 1839 roku w kształcie krzyża na miejscu drewnianej cerkwi, która spłonęła podczas burzy w 1772 roku. Świątynia świętego Mikołaja została zamknięta w 1929 roku. W 1930 roku z dzwonnicy został usunięty dzwon o wadze 120 pudów 20 funtów i wysłany do przetopienia. Do 1941 roku świątynia była używana jako magazyn mąki, a w czasie wojny została posprzątana i odprawiano tam nabożeństwa. Na początku lat 70. lokalne władze chciały zamknąć świątynię, ale parafianie i księża nie dopuścili do tego.
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego – niegdyś najwyższy budynek w Petrykowie, katedra parafii Petryków, zbudowana w 1846 roku ze środków parafian, została wysadzona w 1957 roku. Od wysadzonej cerkwi do naszych dni zachowała się kaplica, znajdująca się na placu naprzeciwko budynku Komitetu Wykonawczego i w Cerkwi świętego Mikołaja po lewej stronie ściany znajduje się fragment ikonostasu świątyni.
Drewniany kościół katolicki w Petrykowie został ufundowany przez Chodkiewiczów w 1638 roku, który został zamknięty przez carskie władzę w drugiej połowie XIX wieku.
Parafia rzymsko-katolicka w Petrykowie przetrwała jednak do I Wojny Światowej, gromadząc się na modlitwę w cmentarnej kaplicy. Podczas I WŚ i kościół, i kaplica zostały zniszczone. Odrodzenie życia religijnego katolików przypada na okres lat 90-ch XX wieku: 30 marca 1992 r. w Petrykowie oficjalnie zarejestrowano parafię rzymsko-katolicką.
Pierwszym jej proboszczem został ks. Józef Dziekoński z Polski, który dojeżdżał tutaj z Mozyrza. Od 1994 roku nowym proboszczem parafii został ks. Efrem Bisaga. Pod jego kierownictwem w listopadzie 1999 roku rozpoczęto budownictwo nowej świątyni. Konsekracji kościoła pw. Zwiastowania N.M.P. dokonał 13 października 2001 roku kardynał Kazimierz Świątek.
Opr. red.
Powiązane artykuły:
