Od dawna znany jest na Polesiu szlachecki ród Szyrmów. Jedni Szyrmowie mieli herb „Lubicz”, a drudzy Lach-Szyrmów „Dołęga” (do tych ostatnich należał słynny etnograf Krystyn Lach Szyrma, ulubiony uczeń slawisty Zoriana Dołęgi-Chodakowskiego).

Moim zdaniem Szyrmowie – właściciele wsi Sporowo-posiadali herb „Lubicz”, choć znany polski badacz P. Aftanazy myśli inaczej. U polskiego genealoga K. Niesieckiego czytamy: „Szyrma herb Lubicz, na Polesiu. Nieznany Szyrma – piński podsędek, jego synowie Franciszek i Józef. Paweł Szyrma-piński mostowniczy, regent Trybunału Litewskiego. Antoni Szyrma – profesor Warszawskiego Kolegium Jezuitów, kierował także prowincją litewską [zakonu jezuitów? – A.I.] w 1716 roku, znany ze swoich kazań, wydrukowane: 1. Dni skarbowe (Kazanie w święta), Wilno, 1719; 2. Rok skarbowy (Kazania w niedziele), Wilno, 1722; 3. Kazania, Supraśl, 1713 r.

W 1778 roku Michał Szyrma był sędzią miejskim w Pińsku. W 1778 roku Paweł Szyrma – piński podczaszy”.

Interesują nas bracia Michał i Ignacy Szyrma. Niestety nic nie wiadomo o ich ojcu, który prawdopodobnie nazywał się Ignacy, ale byli wnukami Tadeusza Kościuszki po jego siostrze Katarzynie Żółkowskiej (1744 – do 1791). Stąd, oczywiście i patriotyzm braci.

Michał Szyrma urodził się w 1803 roku, być może w rodzinnej posiadłości Sorowo. Ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Wileńskiego, gdzie dołączył do słynnego Tajnego Stowarzyszenia Filaretów, po rozbiciu którego, na osobiste polecenie senatora N. Nowosilcowa, został wysłany do Sporowa pod nadzór policji. Jeszcze podczas studiów na uniwersytecie zaprzyjaźnił się ze znanym polskim poetą Julianem Korsakiem, który przez długi czas gościł u niego w Sporowie. W 1827 roku Michał Szyrma wyjechał do Warszawy i prawdopodobnie tam wziął udział w powstaniu listopadowym. W 1834 roku mieszkał w majątku Karolino w powiecie wołkowyskim. W dzienniku nadzoru policyjnego w guberni grodzieńskiej czytamy: „Ziemianin Michał Szyrma 30 lat. W stosunku do słonimskiego isprawnika (naczelnika) ziemskiego z dnia 12 września 1832 r. pod nr 704, założonego na polecenie naczelnika guberni za udział w byłym powstaniu. Mieszka we własnym majątku Karolina. Zajmuje się rolnictwem. Kawaler. „W 1856 roku Michał Szyrma posiadał posiadłość Bezwodnoje w powiecie wołkowyskim”.

Jego brat Ignacy Szyrma również był pod nadzorem policyjnym w powiecie słonimskim (ale w 1848 roku): „Ziemianin Ignacy Szyrma. 32 lata. Na mocy zarządzenia naczelnika guberni z dnia 22 kwietnia 1841 r. za bliskie stosunki z polskimi wygnańcami i przyczynianie się do ich kontaktów z krewnymi w Rosji. Mieszka we własnym majątku Sporowie. Zajmuje się gospodarstwem. Nie otrzymuje pieniędzy od Skarbu Państwa. Kawaler. „I w tym samym roku w powiecie wołkowyskim: „Ziemianin Ignacy Szyrma. 40 lat. Na mocy rozporządzenia pana naczelnika guberni z dnia 25 kwietnia 1845 r. pod nr 470, zgłoszone słonimskiemu isprawnikowi (naczelnikowi) ziemskiemu z dnia 24 grudnia 1843 r. pod nr 300 z powodu bliskich stosunków z polskimi wygnańcami. Mieszka we własnej posiadłości Karolino. Zajmuje się gospodarstwem. Kawaler”. Bardziej prawdopodobne jest, że Ignacy Szyrma urodził się w 1808 roku, a nie w 1816 roku.

28 maja 1848 r.

Jego Ekscelencji

Gubernatorowi Wojskowemu Miasta Grodno i

Grodzieńskiemu Gubernatorowi Cywilnemu

Panu Generałowi Porucznikowi i

Kawalerowi Baronowi von der Hovenowi

Słonimskiego Isprawnika (Naczelnika) Ziemskiego

Raport

Na podstawie zarządzenia Pana Byłego Grodzieńskiego Gubernatora Cywilnego Doppelmapri z dnia 29 kwietnia 1841 r. nr 470 pod tajnym nadzorem policji, ziemianin Ignacy Szyrma wyjechał z powiatu słonimskiego do swojej matki do majątku Karolino w powiecie wołkowyskim. O poinformowaniu wolkowyskiego naczelnika ziemskiego o rozszerzenie tajnego nadzoru nad ziemianinem Szyrmą i pokazaniu listy podobnych osób, mam zaszczyt przekazać Waszej Ekscelencji.

Ziemski Naczelnik [Podpis]

NARB (Grodno) f.1, op.21, jednostka chr.772, s. 2

Wydaje się, że Michał Szyrma zmarł bezpotomnie, a jego majątek odziedziczył brat Ignacy, który zmarł w 1874 roku.

Jego syn, ziemianin Ignacy Ignaciewicz Szyrma, w 1874 r. odziedziczył po Ignacym, Salomei i Adamie Szyrmach: 1) majątek Sporowo w powiecie słonimskim guberni grodzieńskiej – 15461,71 dziesięcin ziemi; 2) majątek Bezwodna z folwarkiem Wołosowo w powiecie wołkowyskim – 411 dziesięcin ziemi; 3) majątek Dobrosielce – 935 dziesięcin ziemi; 4) majątek Karolino – 462 dziesięcin ziemi. Po jego śmierci w 1892 roku spadkobiercami byli żona Stefania Szyrma, córki Maria Ignatiewna i Salomea Ignatiewna oraz niepełnoletnia wnuczka Gabriela Władysławowna Trembicka (córka Józefy Ignatiewnej Trembickiej i właściciela majątku Linowa Władysława Trembickiego).

W wyniku podziału majątku główna część majątku Sporowo trafiła do Marii Ignatiewnej Szyrmy, która wkrótce wyszła za mąż za hrabiego Ignacego Krasickiego. Otrzymała 11849,25 dziesiecin ziemi (5350,25 dziesięcin ziemi użytkowej, 5243 dziesięcin nieużytkowej i 1256 dziesięcin ziemi różnego rodzaju). Działka „Kurylec” z posiadłości Sporowo (3000 dziesięcin ziemi) stała się własnością małoletniej Salomei Szyrmy.

W latach 20-tych w Polsce hrabina została zmuszona do sprzedaży swoich ziem z majątku Sporowo, który wówczas liczył około 9000 hektarów ziemi.

Brześć nad Bugiem, 9 marca 1929 r.

 Zaświadczenie.

Poleski Okręgowy Urząd Ziemski w Brześciu nad Bugiem potwierdza, że Maria Krasicka, właścicielce majątku Sporowa, położonego w gminie Piaski, w powiecie kosowskim, jest upoważniona do zmiany właściciela nieruchomości, a mianowicie.

1. 11 maja 1922 r. – na rzecz 32 nabywców działek o powierzchni 154,49 ha.
2. 19.11. 1922 r. – na rzecz 20 nabywców o powierzchni 52,73 ha.
3. 12.13. 1923 r. – na rzecz 7 nabywców o powierzchni 44,57 ha.
4. 11.05. 1923 r. – na rzecz 1 nabywcy o powierzchni 1,94 ha.
5. 15.10.1923 r. – na rzecz 10 nabywców o powierzchni 40,9 ha.
6. 25.11. 1924 r. – na rzecz 9 nabywców o powierzchni 32 ha.
7. 19.11. 1928 r. – na rzecz 26 nabywców o powierzchni 90,99 ha.
8. 5.01. 1929 r. – na rzecz 9 nabywców o powierzchni 33,22 ha.
9. 22 stycznia 1929 r. na rzecz 4 nabywców o powierzchni 13,91 ha i tereny te wchodzą w skład gruntów, na planie majątku Sporowa w powiecie kosowskim, zakreślonego przez Powiatowy Zarząd Ziemski Poleski 3 listopada 1928 r.

Brzeskie Archiwum Obwodowe f. 2177 op. 2 jednostki chr. 815, s. 29.

Sprzedaż gruntów trwała do 1939 roku. Na przykład przytoczymy fragment jednego dokumentu z 1929 r. Co ciekawe, chłopi kupowali ziemię głównie za dolary amerykańskie, rzadko za złote polskie. To oznacza, że aby nabyć ziemię, chłopi polescy udawali się do Ameryki, aby zarabiać pieniądze.

Brzeskie Archiwum Obwodowe f. 2177, op. 2, jednostka chr.816, s. 26.

Smutny był los rodu Szyrmów ze Sporowa. Sam ród wygasł, a gniazdo rodowe zostało zniszczone tak, że trudno jest nawet znaleźć miejsce, w którym się znajdowało. Powyższy dokument uzupełnia historię wsi Sporowo i rodu Szyrmów.

Aleksandr Iljin

Powiązane artykuły:

W poszukiwaniach skarbu

Ostatni gospodarz Perkowicz

BERNARD WYSŁOUCH (1903 – 1940). Dyrektor S...

Profesor Seweryn Wysłouch

Udostępnij na: