Я ня памятаю моманта, калі мы пазнаёміліся. Думаю, гэта адбылося ў канцы васьмідзясятых, калі грамадства жыло ў чаканьні пераменаў да лепшага (а як жа!). У Пінску імкліва ўзьнікалі элементы грамадзянскай супольнасьці , у тым ліку і “Клуб выбаршчыкаў”, хутчэй за ўсё нашае знаёмства адбылося там. Мы з Аляксеем Мікалаевічам Дуброўскім былі ўжо даволі сталымі людзьмі (у большай ступені гэта датычыла яго, старэйшага на дзесяць гадоў), і нашае ўспрыняцьце адзін другога не было па-юнацку палкім. Проста, я адчуў, што гэты чалавек з рахманымі сінімі вачыма любіць Беларусь, і гэтая яго закаханасьць мне спадабалася. Спадзяюся, што і Аляксей Мікалаевіч адчуў нешта падобнае ў адносінах да мяне. Ці былі мы сябрамі – гэтае пытаньне я задаў сабе толькі пасьля яго сыходу ў лепшы сьвет. Адно праўда – мне заўсёды было зь ім камфортна. Мы не асабліва цікавіліся жыцьцём адзін другога да нашага знаёмства, нам было дастаткова зносінаў як кажуць зараз – “анлайн”. Больш за ўсё любілі мы сумесна пакідаць гарадскія межы і вандраваць. Гэта маглі быць проста выхады на правы бераг Піны, дзе сядзелі ля вогнішча, частаваліся падсмажаным на ражончыках салам і настойкамі на гарэлцы розных беларускіх траваў і ягад, гатаваць якія Аляксей Мікалаевіч умеў і любіў, або больш дальнія пешыя паходы па палескіх лясах і балотах. Не заўсёды лёгкія і камфортныя. Часам падарожжы на цеплаходзе, аўтамабілі ці роварах. Ад нашых шпацыровак і падарожжаў сёньня, праз гады, засталіся ў памяці нашыя гутаркі на тле чырвонага дыску, які закатваецца за шаты дрэваў, а згадкі пра розныя нязручнасьці – стому, камароў, зьбітыя аб сядло ровара “пятыя кропкі” – зараз прыносяць задавальненьне (бо здолелі вытрымаць!). І калі з цягам часу постаць Аляксея Дуброўскага ўсё больш ператвараецца ў бронзавую скульптуру згадкі гэтыя дазваляюць не згубіць у марыве часу абрысы Аляксея Мікалаевіча – жывога чалавека, які любіў Беларусь. Любіў ня так, як магчыма любіць яе беларускі чыноўнік, або як селянін любіць сваё сьвінчо, а сапраўднай – высокай і вечнай – любоўю.
Аднойчы я распавёў Аляксею Мікалаевічу, што падчас паляваньня застрэліў вялізнага бадзяжнага ката (ад паляўнічых дзяржава патрабуе зьнішчэньне бадзяжных катоў і сабак). “А раптам гэта быў лясны кот, які ў Беларусі даўно лічыцца вымершым? Раптам яшчэ захаваўся?” І ён не даваў мне спакою з тым катом – хоць прайшло пасьля таго стрэлу гады два – ажно пакуль мы не паехалі на месца кацінай трагедыі, і не знайшлі косткі. Сабраў іх і паслаў у сталіцу нейкім знаёмым вучоным-біёлагам. Потым са скрухаю сказаў мне: “Не, звычайны хатні кот, толькі сапраўды не зусім звычайных памераў. Відаць зьдзічэў, а жыцьцё на волі дазволіла разьвіцца… Воля, яна, братка, дае магчымасьці росту…”
Неяк Аляксей Мікалаевіч патэлефанаваў мне і прапанаваў схадзіць у аднаднеўны паход па Кончыцкім лесе, што каля Пінску. “Проста так, разьвеяцца…”. І мы па вясеньнім, залітым вадою лесе ішлі ад возера Багатыроўка, што ля вёскі Вялікая Вулька, да Ізіна. Чаго толькі не наглядзеліся! І два статкі дзікоў паднялі, і павалены ветрам асіньнік да белага абгрызены ласямі, і векавыя дубы з перакопанай дзікамі глебай пад імі, і велізарныя мурашнікі (“…глядзі – каля такіх мурашнікаў ніколі не бывае кляшчоў, тут бясьпечна заставацца начаваць…” – Сказаў Дуброўскі), і лужыны з жабкамі блакітнага колеру. Калі ён мне сказаў пра блакітных жабак, я не паверыў. Ажно пакуль не паказаў мне.
А калі выйшлі да вёскі Ізін, ён папрасіў сфатаграфаваць яго ля аншлага, паўз які я прайшоў без увагі. Аншлаг быў пра заказьнік “Ізін”. Заказьнік арганізаваны ягонымі, Дуброўскага, клопатамі. Яшчэ, калі мы фарсіравалі чарговы вясеньні разьліў, Аляксей Мікалаевіч са сьмехам распавёў, як некалькі гадоў таму ён вёў прыкладна гэтым жа маршрутам шведскіх амаратаў прыроды, сярод якіх была і вядомая журналістка і фатограф са Стакгольму Марыя Сёдэрберг (“Марыся Паўднёвагорская” – жартаўліва пераклаў ён яе імя на наскую). “…Марыся скок-скок з купіны на купіну, ды не ўтрымалася на чарговай. І – бултых у ваду! Ажно да падпахаў! А ў руках фотакамера дарагушчая! Дык ужо ў паветры рукі з камерай – угору!… І шкада яе, і пацешна так, што ад сьмеху ўтрымацца немагчыма! Прыйшлося шукаць сушэйшага месца, ды вогнішча разводзіць…”
Распавядаў пра велападарожжы з жонкай па Беларусі, Украіне і Польшчы. “…Каб не ровар, я б даўно ўжо на тым сьвеце быў… А так – сэрца трэніруецца, і жыву пакуль…” Запрасіў аднойчы і мяне. Разам з унукамі і са мной праехалі па маршруце Пінск-Почапава-Качановічы-Паросцы-Калавуравічы-Гальцы і далей драўляным мостам, якога няма ўжо – на правы бераг Стыры.
Там, пад старой вольхай паставілі намёты. Вечар пры вогнішчы, гутаркі. Аб чым гутарылі – ня памятаю. Наступным днём я, выхваляючыся сваім хобі, паныраў у Стыры і застрэліў з падводнай стрэльбы невялікага соміка. Хацеў падараваць трафей Аляксею Мікалаевічу, а ён адмовіўся. Сказаў са скрухаю: “Навошта?… Хай бы жыў…” Калі здараецца мне падчас падводнага паляваньня праплываць каля месца таго начлега, каля “нашай” вольхі (яна ўжо не стаіць на беразе, а ляжыць пад вадою, стала схованкай для шматлікіх рыб), мне заўжы ўзгадваецца той, шматгадовай даўніны выпадак і прыходзяць думкі аб хуткаплыннасьці часу.
Неяк – ужо па маёй прапанове – вырашылі мы зрабіць “настальгічны тур” па месцах нашага дзяцінства. Гэта аказалася цалкам зьдзяйсьняльным, бо Аляксей Мікалаевіч з Барысаўшчыны, а я – з Валожыншчыны, гэта зусім недалёка. Убалбаталі нашага прыяцеля, які меў аўтамабіль, і выбраліся. Гэта было хвалюючае, камфортнае і прыемнае падарожжа. Рэй у ім вёў, натуральна, Аляксей Мікалаевіч. Нават у “маіх” мясьцінах – на поўначы Мінскага раёну і на Ракаўшчыне. Ён валодаў шырокімі ведамі. Памятаю, з ініцыятывы Аляксея Мікалаевіча наведалі мы школьны музей у вёсцы Белае. Тую школу скончыў касманаўт-беларус Кавалёнак. Музей краязнаўчы, і там, натуральна, ёсьць куток Кавалёнка. Экскурсію нам праводзіў дырэктар школы. Са зьедлівай усьмешкай наш экскурсавод распавёў як касманаўт падараваў музею свой касьмічны скафандр, даў павісець пару гадоў, а потым у чарговае наведваньне родных мясьцінаў – забраў назад. Такі атрымаўся “падарунак-аддарунак”. Зараз гэта нагадвае мне падзеі вакол паўвыспы Крым.
Яшчэ ў тым музеі запалі ў памяць мне чучалы курапатак. Яны там разьмешчаны на галінках хмыза. Аляксей Мікалаевіч адразу зрабіў заўвагу – шэрыя курапаткі ніколі не садзяцца на дрэвы.
Праехалі мы ў тым падарожжы праз родную вёску Аляксея Мікалаевіча. І ён – на хаду – паказаў хату, дзе прайшло яго дзяцінства. Спыняцца не захацеў чамусьці. Я не пытаўся – чаму. Мо каб не хваляваць хворае сэрца?
Ехалі, дзяўчына, ці хутчэй маладая кабета “галасуе”. Спыніліся. Падвозім. Вясёлая кабетка, а мо крыху нападпітку. Лапоча безупынна. І варто толькі паспрабаваць слоўца ўставіць, адразу перабівае: “Спакойна, Маша, я Дуброўскі!”. Аляксей Мікалаевіч слухаў-слухаў, а потым-ткі ня вытрымаў: “Не, гэта ня ты, гэта я – Дуброўскі!”. Змоўкла кабета. Не зразумела.
Быў ён практыкуючым вернікам-уніятам. Перакананым, што ва ўмовах знаходжаньня Беларусі на мяжы паміж усходняй і заходняй цывілізацыямі, Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква зьяўляецца якраз той канфесіяй, якая найбольш адпавядае геаграфічнаму становішчу нашай краіны і ментальнасьці нашага народу.
У вырай выпраўляў Аляксея Мікалаевіча уніяцкі сьвятар разам з сябрамі пінскай уніяцкай парафіі.
З удзячнасьцю лёсу і Творцы, што ў пэўны перыяд майго жыцьця быў побач з Дуброўскім, чалавекам, які любіў Беларусь,
Павел Ляхновіч
Powiązane artykuły:
