Na lewym brzegu Piny, 5 km na zachód od Pińska, leży wieś Duboja – miejsce, w którym wszystko oddycha historią. Pierwsze wzmianki o Duboi pochodzą z 1498 roku. W maju 1706 roku zatrzymał się tu król szwedzki Karol XII. Młodzieńcze lata spędził tu Adam Stanisław Naruszewicz – poeta, dramaturg i historyk. Jesienią 1784 roku, podczas podróży na sejm w Grodnie, Duboję odwiedził król Stanisław August Poniatowski.
W Duboi 26 marca 1927 roku urodził się Józef Łukaszewicz – przyszły profesor matematyki i pierwszy demokratycznie wybrany rektor Uniwersytetu Wrocławskiego. Jak wyglądała Duboja jego dzieciństwa, możemy zobaczyć na starych fotografiach i pocztówkach.
Ojciec Józefa, Stanisław Łukaszewicz, był dyrektorem tamtejszej Szkoły Rolniczej. Wykładał takie przedmioty jak melioracja, pomiary gruntów, podstawy fizyki i chemii, hodowlę zwierząt gospodarskich oraz rachunkowość gospodarczą. Matka, Krystyna Łukaszewicz z domu Roubów, uczyła w szkole języka polskiego, matematyki, historii i geografii, prowadziła pracę wychowawczą oraz opiekowała się internatem.
Józef miał dwóch braci: o trzy lata starszego Kazimierza i o cztery lata młodszego Mariana. O Duboi nasza redakcja kilkakrotnie pisała na łamach kwartalnika oraz na stronie internetowej (linki są podane pod artykułem).
W ciągu pięcioletniego okresu (1926–1931) szkołę w Duboi ukończyło 116 absolwentów. Większość z nich stanowili mieszkańcy powiatu pińskiego, łuninieckiego i stolińskiego, w tym 16 osób z innych województw.
W 1933 roku rodzina Łukaszewiczów przeniosła się do Wilna, gdzie ojciec rozpoczął pracę w kuratorium wileńskim jako wizytator szkół rolniczych. Józef rozpoczął naukę w Szkole Powszechnej oo. Jezuitów w Wilnie, a po wybuchu wojny kontynuował edukację między innymi na tajnych kompletach.
W 1944 roku wstąpił do 7. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, którą wkrótce osaczyły oddziały Armii Czerwonej. Łukaszewicz został zesłany do Kaługi, skąd powrócił do Polski w 1946 roku (w 2014 roku ukazała się jego książka Listy z Kaługi, opracowana wspólnie z bratem Kazimierzem, wzruszająco opisująca lata zesłania na podstawie rodzinnej korespondencji).
Po powrocie z zesłania Józef Łukaszewicz ukończył kurs wstępny na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, by studiować matematykę we Wrocławiu na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu i Politechniki. Z Wrocławiem związał całe swoje życie zawodowe i rodzinne. Józef Łukaszewicz był uczniem Hugo Steinhausa. Oprócz Uniwersytetu Wrocławskiego pracował również w Instytucie Matematycznym PAN (1949-1970), Politechnice Wrocławskiej (do 1955). W 1957 otrzymał stopień kandydata nauk matematycznych, a w 1971 tytuł profesora nadzwyczajnego. Był kierownikiem Katedry Statystyki (1958-1965) i Katedry Zastosowań Matematyki (1965-1969), a następnie Zakładu Zastosowań Matematyki i Statystyki Matematycznej (1969-1976 i 1980-1997)
Profesor Józef Łukaszewicz był pierwszym wybranym po porozumieniach sierpniowych rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Urząd sprawował od 1 września 1981 do 16 sierpnia 1982, kiedy to z przyczyn politycznych został odwołany. W swoich refleksjach na temat przerwanej kadencji pisze:
„Wybór na rektora Uniwersytetu Wrocławskiego w dniu 3 czerwca 1981 roku był dla mnie wielkim zaskoczeniem. Wprawdzie 2 tygodnie wcześniej na pierwszym posiedzeniu Kolegium Elektorów wyraziłem zgodę na wysunięcie mojej kandydatury (mimo iż wcześniej odmówiłem kandydowania w rozmowie z przedstawicielami Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”), ale moja zgoda była tylko reakcją na odmowę kilku innych osób, które w moim przekonaniu znacznie bardziej zasługiwały i były lepiej przygotowane do pełnienia odpowiedzialnej funkcji rektora […] Chciałem tylko własnym przykładem pokazać, że w trudnych sytuacjach ludzie nie powinni się uchylać od gotowości służby społecznej, a tytuł profesora uniwersytetu zobowiązuje do pełnego zaangażowania w sprawy swojej Alma Mater.”
Był jednym z pionierów komputeryzacji w Polsce: w roku 1962 podczas miesięcznej praktyki w Wielkiej Brytanii uczył się obsługi elektronicznej maszyny cyfrowej Elliott 803, która w tym samym roku została zainstalowana na Uniwersytecie Wrocławskim i była wówczas jedynym komputerem seryjnej produkcji pracującym w polskim szkolnictwie wyższym i zarazem jedynym na Dolnym Śląsku. W swojej pracy naukowej Profesor Łukaszewicz zajmował się zastosowaniem metod taksonomicznych w antropologii, zastosowaniami probabilistycznymi w biologii, medycynie (dochodzenie ojcostwa) i obsłudze masowej, a także – do pewnego stopnia – badaniami operacyjnymi i statystyką
Profesor Józef Łukaszewicz jest członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Biometrycznego, pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego PTB, przewodniczącego Komisji Rewizyjnej oraz Rady Naukowej i skarbnika.
Prof. Łukaszewicz należał do członków-założycieli Klubu Inteligencji Katolickiej we Wrocławiu (1957), był członkiem Prymasowskiej Rady Społecznej, Rady Naukowej Episkopatu Polski, podkomisji Episkopatu Polski ds. młodzieży, Komisji Episkopatu Polski ds. ekumenizmu. Zasiadał w Arcybiskupiej Radzie Społecznej przy Arcybiskupie Wrocławskim, był przewodniczącym komisji ds. świeckich i członkiem Komisji Głównej Synodu archidiecezji wrocławskiej. Należał do Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. . Po wyborze Karola Wojtyły na papieża zorganizował w 1980 r. pieszą pielgrzymkę z Krakowa do Rzymu.
Profesor Józef Łukaszewicz zmarł 26 sierpnia 2013 r. w Małym Cichym w Tatrach, w miejscowości, gdzie wielokrotnie spędzał wakacje. Został pochowany we Wrocławiu na cmentarzu Świętej Rodziny przy ul. Smętnej na Sępolnie.
Za swoją pracę akademicką i naukową Profesor Łukaszewicz został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem Uniwersytetu Wrocławskiego i odznaczeniami resortowymi.
Opr. red.
Źródła:
https://ptb.up.poznan.pl/wspomnienia_5z8
http://kik.archidiecezja.wroc.pl/files/biogram_Lukaszewicz.pdf
https://polesie.org/10056/duboja-nad-pina-zapomniana-perelka-polesia/
https://polesie.org/984/szkola-rolnicza-w-duboi/
Powiązane artykuły:
