Odwiedzamy Sielec – to miasteczko poleskie, położone nad rzeczką Baksztą w pobliżu jej ujścia do Jasiołdy. Jest znane w kraju jako rybacki raj – jest tu duże sztuczne jezioro o powierzchni 2 tys.ha, a przedłużeniem jeziora jest zespół stawów rybnych, użytkowanych przez miejscowe gospodarstwo rybackie. Ciąg zbiorników wodnych stanowi ponad 15 km i szerokości 5 km. Przyjeżdżają tu nie tylko liczni rybacy, ale i ornitolodzy – miłośnicy obserwacji ptactwa wodnego. Przechodzą oni pomiędzy stawami przez groble. A za stawami, po drugim brzegu Jasiołdy rozlega się najpiękniejsza i największa puszcza na Polesiu – Puszcza Różańska. Malownicze brzegi, śpiew ptaków, cisza i błogi spokój – to Sielec i okolice.
Sielec słynie także z głównych swoich zabytków – neogotyckiego kościoła katolickiego p.w. św. Aleksego z 1912 r. oraz z cerkwi prawosławnej p.w. Zaśnięcia NMP. W cerkwi można zobaczyć ikony XVIII-XIX w., wykonane w stylu akademicko klasycystycznym: „Bogórodzica Miłosierdzia”, „Jezus Chrystus”, „Przemienienie Pańskie”, „Mikołaj Cudotwórca”, „Antoni Pieczerski”, „Ofiarowanie NMP” oraz in.
Miasteczko jest znane od 1397 roku, kiedy książę Witold nadał Sielec Hiacyntowi Łaniewiczowi. Za czasów panowania Witolda pozwolono tu osiedlać się Żydom; na południe od historycznego centrum powstała zwarta kolonia żydowska, natomiast na północnym brzegu rzeki Bakszta osiedlili się zwykli wieśniacy. W 1471 roku zbudowano tutaj pierwszy kościół. Po reformie terytorialnej w połowie XVI wieku Sielec stał się rodową siedzibą rodu Hamszów-Wisztortów. W połowie XVI wieku, za królowej Bony, wzniesiono tu zamek, który następnie przeszedł na własność szlachcica królewskiego Krzysztofa Andrzejewicza Sadowskiego i jego żony Anny Radziwiłł. Później majątek przeszedł w ręce rodu Kiszków, a następnie Radziwiłłów.
Po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej (1795 rok) Sielec znalazł się w granicach Imperium Rosyjskiego, administracyjnie należał do powiatu prużańskiego w guberni grodzieńskiej. Po stłumieniu powstania w 1863 roku, na miejscu dawnego kościoła zbudowano cerkiew prawosławną Wniebowzięcia NMP, która została poświęcona w 1870 roku; katolikom pozostała jedynie niewielka kaplica św. Wawrzyńca na cmentarzu katolickim.
W 1878 roku w miejscowości działały władze gminne, cerkiew prawosławna, katolicka kaplica, żydowski dom modlitwy, szkoła i szpital. Na początku XX wieku katolicy w końcu uzyskali pozwolenie na budowę kościoła. Budowa murowanego kościoła św. Aleksego została ukończona w 1912 roku.
W „Smaku Kresów” Grzegorza Rąkowskiego czytamy o historii Sielca. „W dniu Sielec był niegdyś własnością królewską. W 1570 roku król Zygmunt August nadał go wojewodzinie Annie z Radziwiłłów Kiszczynie. Później wieś była w ręku Radziwiłłów, którzy na przełomie XVI i XVII wieku założyli tu zbór kalwiński, istniejący jeszcze na początku XVIII wieku. W dniu 19 sierpnia 1734 roku pod Sielcem doszło do dużej bitwy. Był to epizod wojny domowej, która jest dziś praktycznie nieobecna w świadomości historycznej Polaków, a która toczyła się pomiędzy zwolennikami dwóch pretendentów do polskiego tronu: Stanisława Leszczyńskiego i Augusta III Sasa. W bitwie tej wojska rosyjskie wspierające Sasa, rozbiły litewskie wojska konfederacji oszmiańskiej”.
Wydarzenia te opisał w swych pamiętnikach Marcin Matuszewicz, kasztelan brzesko-litewski. Pamiętniki te, mające wielką wartość historyczną i obyczajową, obejmują lata 1714–1764. Po raz pierwszy wydane one zostały w 1876 roku w 4 tomach w Warszawie pt. „Pamiętniki Marcina Matuszewicza kasztelana brzesko-litewskiego 1714-1765” na podstawie oryginalnych rękopisów autora.
„Już i Pociej (Aleksader Pociej – dowódca wojsk litewskich) podczaszy lit., idąc do Brześcia, był pod Prużaną, gdy od Nowego Dworu z traktu wołkowyskiego Sosnowski pułkownik, teraźniejszy pisarz lit., przybiegł reportując (…) że Moskwa i książę Wiśniowiecki z całą potencją idą za nim. Zmieszał się reportem podczaszy lit. I nie bez przyczyny, mając niewiele konnych chorągwi, (…) piechota bez należytej broni, a zatem nie chcąc się w pola ku Brześciowi udawać, cofnął się od Prużany ku Sielcowi, a tym czasem widząc oczywiste niebezpieczeństwo zdał komendę Szczyttowi, cześnikowi lit., potem kasztelanowi mścisławskiemu.
Cześnik lit. już w złym czasie objąwszy komendę, umyślił się pod Sielcem utaborowaći przy błotach sieleckich, prawie niedostępnych, bronić się. Był tamże Krasińśki, pułkownik od piechoty, potem generał, wielkiej rady i nie mniejszej rezolucji oficer, który radził aby posłąć do Moskwy z kapitulacją, ale nie wiedzieli sami, co w tak nagłym razie czynić mieli (…) A tym czasem Moskwa następowała. Kazał zatem Krasińśki pułkownik w Sielcu mosty pozrzucać i nad tą przeprawą uszykowawszy piechotę, kazał z armat bić, ale Moskwa – lubo w szerokich oparzystych błotach – i głęboką rzekę Jasiołdę, znalazłszy bród,, piechota przebrnęłą i wyszedłszy na brzeg, gdy z boku na piechotę stanisławowską ognia wydała, a przy tym, z drugiej strony grobli sieleckiej Moskwa z armat biła, zaraz całe wojsko poszło w rozsypkę, a wszystkie wozy na łup nieprzyjacielowi oddało. Tak tedy ze wszystkim i z artylerią obóz zniesiony, i wozy z wielkimi aparencjami są zabrane (…) Ludzi niewiele zginęło, gdyż ta klęska w lesie i w błocie była. Łatwo się piechotą salwować było, a do tego nieprzyjaciel wołał się na korzyści łupa zabawić, aniżeli po błocie i lesie uganiać się”.
Bitwa ta pod Sielcem odbyła się 290 lat temu.
Wiosną pod koniec kwietnia 1863 roku, kiedy Powstanie Styczniowe rozpoczęło sie także na Litwie, właśnie Sielec został obrany jako punkt zbiórki powstańców z powiatu prużańskiego i koncentracji oddziałów powstańczych. Wkrótce też odbył się jeden z pierwszych bojów powstańców z wojskiem carskim w okolicach położonego kilka kilometrów na wschód w puszczy Różańskiej osiedla Michalin (obecnie nie istnieje).
W II Rzeczypospolitej Sielec znajdował się w województwie poleskim w powiecie prużańśkim i był siedzibą gminy Sielec. Czytamy w Wikipedii, że w 1921 wieś liczyła 997 mieszkańców, zamieszkałych w 171 budynkach, w tym 735 Polaków, 149 Białorusinów, 99 Żydów, 10 Rusinów i 4 Rosjan. 492 mieszkańców było wyznania prawosławnego, 267 rzymskokatolickiego i 238 mojżeszowego. Folwark liczył zaś 21 mieszkańców, zamieszkałych w 1 budynku. Polaków wyznania rzymskokatolickiego. Podczas II wojny światowej w latach 1941-1944 w Sielcu zginęło 164 mieszkańców. W roku 2019 w Sielcu mieszkały 752 osoby.
Sielec jest nazywany także krajem poetów. Tu się urodził i mieszkał do lat młodości poeta Aleś Razanau – mistrz białoruskiego słowa. Z Sielca pochodzą przodkowie Włodzimierza Wysockiego, wybitnego rosyjskiego aktora i piosenkarza – tu mieszkał z rodziną jego pradziadek Szlioma Gierszewicz. Fakt ten odkrył nauczyciel sieleckiej szkoły, miejscowy krajoznawca Mikołaj Pejgan.
Z Sielca – Redakcja
Powiązane artykuły:
