REZERWATY POLESKIE

WYGOSZCZAŃSKI REZERWAT HYDROLOGICZNY

Rezerwat hydrologiczny „Wygoszczańskie” został utworzony w roku 1968 na powierzchni 934,0 tys. ha celem zachowania w stanie naturalnym części Bagien Wygoszczańskieh regulujących gospodarkę wodną rzek: Szczara, Griwda i Cna.

„Wygoszćzańskie” jest największym rezerwatem hydrologicznym na terenie Białorusi. Jest też wzorcowo zarządzanym kompleksem obejmującym największe bagna poleskie. Obszar rezerwatu z północy na południe wynosi 21 km, zaś z zachodu na wschód – 43 km. Średnia wysokość nad poziomem morza wynosi tutaj 152-153 m. Większą część terenu stanowią zabagnione, płaskie równiny jeziorno-aluwialne ze sporadycznie występującymi wyżynami i pasmami piaszczystymi. Część rezerwatu co nizinne bagna z gruntami torfowo-bagiennymi. Zachowało się tutaj duże Jezioro Wygoszczańskie (26 km kwadr.). Największa jego głębokość to 23 m., zaś głębokość średnia – 1,2 m., z kubaturą wody 32,1 mln m. sześć, i powierzchni wodozbiorczej 87,1 km kwadr, (wraz z powierzchnią jeziora). Jest to jezioro eutrofowe z mineralizacją wody do 124 mg/l i przejrzystości do 0,5 m.

Na terenie rezerwatu jest również Jezioro Bobrowskie i Jezioro Łuniewskie. W granicach rezerwatu znajduje się także dolina rzeki Szczara (2.4 km) i Kanał Ogińskiego.

Występują tu lasy złożone z brzozy puszystej i czarnej olchy. Na północy, na górnym bagnie znajduje się również masyw sosnowy o powierzchni 400 ha. Na brzegach Jeziora Wygonowskiego są trzęsawiska do szerokości 150 m.

Flora rezerwatu liczy ponad 250 gatunków roślin. Zachowały się tutaj masywy bagien nizinnych, przejściowych i górnych. Występuje tu 11 rodzajów roślin i grzybów, jak np. arnika górska, baraniec pospolity, wierzba, lilia, cebula niedźwiedzia, trufla letnia i inne wpisane do księgi gatunków chronionych. Flora rezerwatu skupia też dużą ilość traw leczniczych, jak np. tatarak, mięta pieprzowa, bagno i inne.

Bagienne biocenozy bogate są w żurawinę, czarną jagodę, borówkę bagienną (urodzaj żurawiny wynosi do 200 kg/ha). Na terenie rezerwatu występują duże zasoby sapropelu (97,3 min m. sześc.) i torfu (250 min m. sześc.).

Znajduje się tutaj ponad 50 gatunków ssaków i 217 gatunków ptaków. Spośród gatunków chronionych spotkać można 5 gatunków ssaków, 51 gatunek ptaków, 2 gatunki gadów, 16 gatunków płazów i 13 gatunków bezkręgowców. Rezerwat jest miejscem sezonowych migracji ptaków wodnych. W rezerwacie wiją gniazda populacje szpaków pospolitych oraz srok, zanotowano obecność rzadkich ptaków: sępa kasztanowatego, korowarki i innych. Występuje tu orzeł-bielik i sowa brodata – wymierające gatunki fauny Polesia, licznie występują łosie oraz bobry. Tereny bagienne są również naturalnym miejscem występowania żmii pospolitej.

ZAWISZCZANSKI REZERWAT BIOLOGICZNY

Jednym z typowych jezior poleskich jest Jezioro Zawiszczańskie znajdujące się w basenie rzeki Pina. Jego powierzchnia wynosi 1.3 km kwadr., długość 1,7 km, szerokość 1,0 km. Jest to jezioro położone w podłużnej kotlinie, o długości linii brzegowej 4,4 km. Brzegi, mające wysokość do 1 m, miejscami są zabagnione.

Okoliczne krajobrazy charakteryzują się mnogością unikatowych lasów brzozowych i olchowych. Na wyżynach występują lasy sosnowe, a na gruntach karbonatowych – dąbrowy.

W granicach opisywanego terytorium mieści się rezerwat „Zawiszczanie”. Na terenie rezerwatu leżą 4 malownicze jeziora leśne: Okunino, Karasino, Bezimienne i Białe.

Zawiszczański masyw leśny jest największym – w sensie wymiarów – obszarem leśnym w strefie niskiego i środkowego prądu rzeki Prypeć (leży na terytorium Ukrainy i obwodu brzeskiego). W większości występują tu lasy liściaste, mieszane i sosnowe. Znajdziemy również wszystkie rodzaje lasów brzozowych.

Lasy sosnowe są drugą podstawową grupą roślinności leśnej rezerwatu. Najczęściej występującym rodzajem sosny jest sośniak borówkowy. Spotkać możemy również bardzo rzadkie w regionie asocjacje, sybformację lasów choinkowo-sosnowych, gdzie spotyka się różnorodność roślin trawiastych, bezkręgowców, ptaków i gryzoni. Liczne pasma i spuszczone wydmy porośnięte są bardzo bogatą i różnorodną w sensie typologicznym kategorią lasów liściasto-sosnowych-orlticowo-zielenomoszno-szczawiową. Wraz z ?*>sną rośnie tu dąb. lipa drobnoliściasta. grab pospolity i klon ost roi istny.

Dużą ilością chronionych roślin odznaczają się również dobrze zachowane i dojrzałe dąbrowy reprezentowane przez orlicowo-borówkowe, podagrycznikowo-szczawiowe i paprociowo-pokrzywowe.

W rezerwacie znajdziemy też inne grupy roślin leśnych jak jesiony i olszyny. Występuje tu ogółem 49 gatunków roślin leśnych. Spotkamy rośliny i grzyby znajdujące się pod ścisłą ochroną, jak np.: kadzidło sarmackie, irys syberyjski, pantofelek Wenus prawdziwy (I kategoria), lilia, kopystka pospolita. Ponadto odnotowano 9 gatunków z listy dzikich, dekoracyjnych, żywnościowych oraz innych wartościowych gatunków roślin, wymagających ochrony profilaktycznej i racjonalnego wykorzystywania.

Na obszarze rezerwatu występują praktycznie wszystkie grupy zwierząt Białorusi. Napotkamy 41 gatunek ssaków i gryzoni, m.in.: polniki pospolite i rude, mysz miniaturową, koszatkę leszczynową. Liczebność tego ostatniego gatunku wynosi ok. 4% całej występującej w RB populacji tych drobnych ssaków.

Ornitofauna reprezentowana jest przez 83 gatunki. Znajdziemy tu dużą liczbę ptaków drapieżnych. Tereny leśne i bagna wyróżniają się wysoką gęstością gnieżdżenia się nocnych ptaków drapieżnych. Gęstość gnieżdżenia się sowy szarej wynosi 1 parę na 1 km kwadr.

Do występujących tutaj gadów zalicza się węża pospolitego, żmiję pospolitą, żółwia bagiennego, padalca, jaszczurkę i 12 gatunków ziemnowodnych.

Ichtiofauna reprezentowana jest przez prawie 20 gatunków. W jeziorach 30-40% biomasy ryby wynosi gustiera, 10-12% płoć i wzdręda. W jeziorach w dużych ilościach zamieszkują raki rzeczne.

Ogólnie, pośród przedstawicieli fauny 18 gatunów znajduje się pod ochroną państwa, a m.in.: borsuk, koszatka leszczynowa, bąk duży, czapla biała, kraska, orzeł-karzeł, dzięcioł zielony, żuraw szary, żółw bagienny, paź królowej, szczypawka błyszcząca, a także admirał i sum.

REZERWAT BIOLOGICZNY „ZWANIEC”

Rezerwat znajduje się w południowo-zachodniej części powiatu drohiczyńskiego, a jego ogólna powierzchnia wynosi 10.460 ha. Stworzony został w celu zachowania i odnowy unikatowego krajobrazu naturalnego białoruskiego Polesia.

Cały ten teren, według rodzaju reprezentowanych tutaj gatunków roślin, można umownie podzielić na dwie części. Wygląd świata roślinnego środkowej części opisywanego masywu określa młodniak brzozowy, łąki drobnokonturowe na niedużych wyspach wśród otwartej trawiastej przestrzeni, bagna trzcinowo-turzycowate, wierzby popielcowo, a także wierzba rozmarynolistna. Występują tutaj również gatunki szeroko-listne: dąb, grab, lipa, jesion, klon oraz inne gatunki drzew i krzaków, jak np. Osika, olcha, wierzba, leszczyna, kruszyna łamliwa, kalina, trzmielina brodawkowata. Na pagórkach porośniętych krzakami, sporadycznie, w kępach lub pojedynczo, rosną rzadkie znajdujące się pod ochroną rośliny: pantofelek Wenus prawdziwy (żółty) tajnik. Z roślin podlegających ochronie profilaktycznej sporadycznie spotyka się dzwonek brzoskwiniolistny, a częściej – pierwiosnek.

Populacja ssaków charakteryzuje się stosunkowo niewielką różnorodnością i ilością. Z cennych gatunków myśliwskich na terenie rezerwatu stale zamieszkują dziki, łosic i sarny, jest także lis, wilk, pies szopowy oraz zając. Zwierzęta mieszkające pod wodą to bobry, wydry, norki amerykańskie, z rzadka piżmoszczury. Spośród ptaków najczęściej występują gajówki szare i ogrodowe, trznadle pospolite, drozdy (czarny i śpiewający), kwiczoły, świstunki, szpaki pospolite, koniki leśne, sikorki duże, koskpiarze zielone, zięby, sroki wilgi, soczewice pospolite, słowiki, gołębie grzywacze oraz kukułki. Do gatunków chronionych należą: borsuk, srokosz, pustułka pospolita, podróżniczek, trznadel ogrodowy, pogonisz mały, puchacz, żuraw szary, sowa bagienna, trzciniak i inne. Występuje tutaj także żółw bagienny i żaba trzcinowa.